Του FRANK SCHAEFFER

23.000 Προτεσταντικές Ομολογίες. Το πρόβλημα των Προτεσταντών.

Όσοι από μας ανατραφήκαμε ως Ευαγγελικοί έχουμε ακούσει ότι, σε αντίθεση με τους Ορθοδόξους και τους ρωμαιοκαθολικούς χριστιανούς, εμείς οι Προτεστάντες λατρεύουμε τον Θεό «εν πνεύματι και αληθείᾳ». Να γιατί, μας έλεγαν, εμείς δεν χρειαζόμαστε τη Θεία Λειτουργία ή τις «ανούσιες ιεροτελεστίες» για να μας βοηθήσουν να λατρεύσουμε τον Θεό. Εμείς ακόμη δεν χρειαζόμασταν να μελετήσουμε την εκκλησιαστική ιστορία, διότι το μόνο που μάς ενδιέφερε ήταν οι προσωπικές μας ιστορίες για τη σωτηρία.

Δεν χρειαζόμασταν ούτε και αυτήν ακόμη την Ιερά Παράδοση, διότι είχαμε μία κατ᾿ ευθείαν προσωπική σχέση με τον Ιησού. Εφ᾿ όσον αισθανόμασταν πνευματικοί, άρα και ήμασταν. Το τι κάναμε ή το πώς λατρεύαμε τον Θεό δεν είχε καμία σχέση με τη σωτηρία μας, την οποία καταλαβαίναμε ως ένα στιγμιαίο, σχεδόν μαγικό, προκαθορισμένο γεγονός και όχι ως μια πορεία.

Πιστεύαμε στη Βίβλο· όχι όμως στην Εκκλησία. Δεν πιστεύαμε στην ανάγκη να εξομολογηθούμε σε κάποιον ιερέα, να συμμετάσχουμε στην τέλεση της θείας Ευχαριστίας και, πολύ περισσότερο, να ανάψουμε ένα κερί, να προσκυνήσουμε μία εικόνα ή να απαγγείλουμε μία γραπτή προσευχή. Είχαμε διδαχθεί ότι είμαστε ελεύθεροι από όλες αυτές τις «νέο-ειδωλολατρικές προλήψεις». Πώς τώρα άλλοι χριστιανοί ακολουθούσαν κάποιους τρόπους λατρείας για χιλιάδες χρόνια, το τι πίστευαν ή πώς έφθασαν να πιστεύουν, δεν μας ενδιέφερε καθόλου.

Δεν χρειαζόμασταν άλλη ερμηνεία από εκείνη με την οποία εμείς οι ίδιοι αποκρυπτογραφούσαμε το μήνυμα των Γραφών. Κανένας επίσκοπος με αποστολική διαδοχή ή με άλλον τρόπο δεν εθεωρείτο από μας ότι είχε κάποια ειδική αυθεντία για να μας καθοδηγήσει να βρούμε το αληθινό νόημα των Γραφών. Κανένας Πατέρας της Εκκλησίας δεν διέθετε κάποια ειδική εμπειρία που έπρεπε να ακούσουμε. Στην πραγματικότητα διδαχθήκαμε ότι η χριστιανική μας ζωή ήταν, όπως και η υπόλοιπη ζωή, μέσα στην πλουραλιστική, ελεύθερη – μέχρι ατομικιστική – κοινωνία. Ήταν δηλαδή μία προσωπική επιλογή, ένα ζήτημα ατομικής πρωτοβουλίας.

Ο Χριστιανισμός μας ήταν στ᾿ αλήθεια ό,τι θέλαμε εμείς να είναι, αν και ίσως ποτέ δεν το παραδεχθήκαμε αυτό. Ισχυριζόμασταν πώς ό,τι πιστεύαμε ήταν Βιβλικό. Όμως συχνά ίσχυε το αντίθετο – δηλαδή η Βίβλος έλεγε ό,τι εμείς θέλαμε να πει. Τείναμε να απορρίψουμε την αρχαία Χριστιανική Πίστη ότι το ΄Αγιο Πνεύμα καθοδηγεί την Εκκλησία. Ακόμη, διακηρύτταμε με αρκετή ευκολία ότι είχαμε την «καθοδήγηση» του Αγίου Πνεύματος σ᾿ ένα προσωπικό υποκειμενικό επίπεδο. Κι αυτό το χρησιμοποιούσαμε ως απόδειξη ότι αξιολογούσαμε σωστά τα θεολογικά ζητήματα και «εκτελούσαμε το θέλημα του Κυρίου», όταν αντιμετωπίζαμε τα προσωπικά μας θέματα. Εάν διαφωνούσαμε με τη διδασκαλία μιας Ομολογιακής παράταξης ή με κάποιον πάστορα, μπορούσαμε να αλλάξουμε «μαγαζί», πηγαίνοντας σε μια καινούρια «Εκκλησία», έως ότου καταλήγαμε σε αυτή που μας άρεσε.

Κατά τραγική ειρωνεία, παρά τους ισχυρισμούς μας για ανεξαρτησία από την Παράδοση και την αυθεντία της Εκκλησίας, κολλήσαμε πεισματικά στις δικές μας «ελεύθερες» συνήθειες της λατρείας. Η τάξη των δικών μας αυτοσχεδίων εκκλησιαστικών ακολουθιών σπάνια ήταν διαφοροποιημένη μέσα στις υπάρχουσες Ομολογίες.

Προσευχόμασταν πάντοτε κατά τον ίδιο μονότονο τρόπο, είτε διαβάζαμε τις προσευχές μας είτε όχι (π.χ. «Αγαπημένε μας ουράνιε Πατέρα, θα θέλαμε αυτό, θα θέλαμε εκείνο...»). Εάν ανήκαμε στους Μεταρρυθμιστές Πρεσβυτεριανούς, θα είχαμε κολλήσει στην καλβινική μας παράδοση – όπου ως «εκκλησία» νοούνταν τέσσερις γυμνοί τοίχοι και ένα μακροσκελές κήρυγμα. Εκεί η «λατρεία» ήταν τα αισθήματα που δημιουργούσε μέσα μας το καλό κήρυγμα. Εάν ήμασταν Βαπτιστές του Νότου, θα βαπτίζαμε μόνον ενήλικες. Εάν συνέβαινε να ανήκουμε σε κάποια από τις λεγόμενες χαρισματικές Ομολογίες, τότε η άτακτη λατρεία, οι γλώσσες, η προφητεία, τα σημεία και τέρατα και τα παρόμοια δημιουργούσαν ένα οργανωμένο χάος.

Στις συνάξεις αυτές η εξωστρέφεια ήταν τόσο μονότονη και τυποποιημένη όσο και η συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων. Στην πραγματικότητα το φαινόμενο αυτό δεν ήταν μια πρόκληση της προτεσταντικής ελευθερίας κατά της αρχαίας Ιεράς Παραδόσεως, αλλά μάλλον η πρόκληση για να επιλέξουμε ποια Παράδοση, ποιο τελετουργικό και ποια Λειτουργία θα ακολουθήσουμε.

Κάθε προτεσταντική «Παράδοσις» εξέλαβε τον εαυτό της πολύ σοβαρά. Ακόμη, στην πλουραλιστική μας κοινωνία ήταν σπάνιο κάποιος να ισχυρισθεί ότι οι δικές του σχετικά νέες «Παραδόσεις» ήταν καλύτερες ή πιο αληθινές από κάποιες άλλες, και μάλιστα κατά έναν απόλυτο τρόπο. Έτσι, ίσως ασυναίσθητα, η πίστη μας στον πλουραλισμό έφθασε να θεωρείται από πολλούς περισσότερο απόλυτη από κάθε μοναδική θρησκευτική Παράδοση.

Ο ισχυρισμός ότι του ενός η «εκκλησία» ήταν καλύτερη ή η λατρεία του πιο αληθινή από τις λατρείες των άλλων τον στιγμάτιζε ως εκκεντρικό ή και ακόμη ως μη γνήσιο αμερικανό. Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα δογματικής ανεκτικότητας, ιδέες σχετικές με την απόλυτη, υπερβατική ή αιώνια και ανεξερεύνητη αλήθεια ήταν σχεδόν αδύνατο να υποστηριχθούν. Αυτό ΙΣΧΥΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΓΙΑ ζητήματα σχετικά με τα ήθη και τη λατρεία. Περιτριγυρισμένοι από τη συγχορδία του πολυδιασπασμένου Προτεσταντισμού, οι αμερικανοί εύρισκαν όλο και πιο δύσκολο να ορίσουν κάποια ιδέα ή τη διδασκαλία μιας θρησκευτικής Ομολογίας, καθόσον αυτή αποδεικνυόταν αληθινή με τον αποκλεισμό των άλλων. Με εξαίρεση τις εκφράσεις που αφορούσαν κάποιες ιδέες του συρμού για τον ρατσισμό και τα παρόμοια, το «Εγώ είμαι σωστός και συ σφάλλεις» ήταν μία έκφραση σχεδόν άγνωστη στις επίσημες μοντέρνες συζητήσεις ηθικού περιεχομένου, για να μη μνημονεύσω τις συζητήσεις γύρω από τη θρησκεία.

Όταν ο πυρετός της αυθεντικότητας του πρώιμου Προτεσταντισμού διαλύθηκε, η ιδέα «Αυτός είναι ο δικός μου τρόπος να ζω και να ενεργώ, αλλά και ο δικός σου επίσης σωστός», τυπικά αντιπροσώπευε το φρόνημα των πιο πολλών Προτεσταντών. Δεν ήταν, όμως, όλοι οι αμερικανοί ΙΣΟΙ; Δεν ήταν όλες οι ιδέες εξίσου αξιόλογες; Δεν ήταν η έκφραση της ατομικής ελευθερίας το μέγιστο από όλα τα αγαθά; Πώς τότε μπορούσε μία ομάδα ή μία θρησκευτική παράταξη να ισχυρίζεται ότι είναι σωστή ως προς τη λατρεία, τη διδασκαλία ή τα ήθη σε βάρος εκείνων των δοξασιών που έπρεπε να υποστηρίζει μία άλλη ομάδα; Σίγουρα η ιδιοφυΐα της Αμερικής πέτυχε να καθιερώσει την αρχή ότι όλες οι ομάδες με ειδικά ενδιαφέροντα μπορούσαν να ευδοκιμούν ως ίσες μέσα στον δημοκρατικό μας πολιτισμό!

Ολοφάνερα ο αμερικανικός ατομικισμός μπορούσε να «δουλέψει» μόνο με την προϋπόθεση ότι όλες οι αντιλήψεις για την αλήθεια θεωρούνταν στη βάση τους σχετικές.

Υπήρχε μια μικρή απόσταση από την ιδέα ότι όλες οι δογματικές Ομολογίες, ακόμη και ολόκληρες θρησκείες, πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο σεβασμό, μέχρι την πεποίθηση ότι όλες οι θρησκείες είναι εξ ίσου αληθινές. Τελικά, η άκαμπτη λογική του πλουραλισμού των δογματικών Ομολογιών οδήγησε στο ένα και μοναδικό συμπέρασμα: Εφ᾿ όσον όλες οι θρησκευτικές δοξασίες είναι εξ ίσου αληθινές, ακόμη και όταν έρχονται σε αντίθεση η μία με την άλλη, τότε πρέπει να θεωρούνται εξ ίσου άσχετες για τον δημόσιο βίο και επομένως δεν εξυπηρετούν κανένα σκοπό εκτός από ιδιωτικές ατομικές θεραπευτικές ανάγκες.

Με την ανατολή του εικοστού αιώνα, το μόνο απόλυτο πού πραγματικά επιβίωσε στη δημόσια κονίστρα ήταν η εκκοσμικευμένη πολιτική. Μόνο στο πολιτικό σύστημα, που συμπεριλάμβανε την πανίσχυρη δικαστική εξουσία, η οποία προστάτευε το δικαίωμα της υλιστικής απόλαυσης, μόνον εκεί συνέπιπταν οι αντιλήψεις των Αμερικανών. Ό,τι κατανοούνταν ως συνταγματικό θεωρούνταν πολύ περισσότερο σχετικό με τον δημόσιο βίο από εκείνο που είχε κάποτε πιστευθεί ως ηθικά ορθό ή λανθασμένο. Η θρησκεία υποβιβάστηκε σε απλή υποκειμενική άποψη, σε μία «προσωπική υπόθεση».

Στη δεκαετία του ᾿70, όταν οι Ευαγγελικοί ξύπνησαν από την απειλή που δεχόταν το κατεστημένο τους εξ αιτίας του ογκούμενου κύματος του ηθικού χάους, θα έλεγα και της αναρχίας, στον εκκοσμικευμένο αμερικανικό μας πολιτισμό είχε απομείνει ακόμη μια μικρή αίσθηση του απόλυτα και αδιαμφισβήτητα ηθικά ορθού και λανθασμένου, στην οποία αυτοί μπορούσαν να προσφύγουν. Στην καλύτερη περίπτωση, το μόνο που μπορούσαν να κάνουν οι Προτεστάντες ήταν να χρησιμοποιήσουν απομονωμένα χωρία της Βίβλου ή λαϊκά επιχειρήματα ή τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών για να υποστηρίξουν τις εκκλήσεις τους για «επιστροφή στις χριστιανικές αξίες».

Είχαν χάσει την ικανότητα να συζητούν για την αναλλοίωτη αλήθεια πέρα από ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ αναφορές για το «τι λέγει η Βίβλος για μένα» ή από του να χρησιμοποιούν τα τετριμμένα επιχειρήματα, που άρχιζαν με τη φράση: «Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει...».

Εφ᾿ όσον προωθήθηκε η εγκατάλειψη της Ιεράς Παραδόσεως, εφ᾿ όσον η έννοια του Φυσικού Νόμου ενσωματώθηκε στην αυθεντία και στην ηθική σοφία που παραδόθηκε από τους πατέρες της Χριστιανικής Εκκλησίας, και εφ᾿ όσον έγινε αποδεκτό ότι ήταν φυσιολογικό για την «Εκκλησία» να είναι χωρισμένη σε είκοσι τρεις χιλιάδες ανταγωνιζόμενες και πολλές φορές αντικρουόμενες Ομολογίες, τι είδους αναφορά μπορούσε να γίνει από τους Προτεστάντες στην ιστορική κατανόηση της ηθικότητας, πολύ δε περισσότερο στην αδιαπραγμάτευτη αλήθεια; Πώς θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίζει ορισμένες θεμελιώδεις αρχές, όταν το ιστορικό προηγούμενο είχε εγκαταλειφθεί χάριν της αυτόνομης «προόδου»;

Γύρω στα τέλη του εικοστού αιώνα, η προτεσταντική κοινωνία είχε χάσει την ικανότητά της να αντιδρά μ᾿ έναν αξιόπιστο τρόπο στην εκκοσμίκευση που την απειλούσε. Οι Προτεστάντες μπορούσαν να παίζουν τα δάκτυλά τους από αμηχανία ή να οργανώνονται πολιτικά, όπως κάθε άλλη ομάδα με ειδικά ενδιαφέροντα, όμως είχαν ολοφάνερα χάσει την υψηλή ηθική τους βάση. Αποδεχόμενος ο Προτεσταντισμός τον πλουραλισμό των ποικίλων αντιτιθεμένων δογμάτων ως ισόκυρης έκφρασης του πολυδιάστατου δογματικά Χριστιανισμού, συνέβαλε τόσο πολύ στη δημιουργία του πλουραλιστικού πολιτισμού μας, ώστε έχασε την ικανότητα να προσκαλεί τους ανθρώπους να επιστρέψουν στο υψηλό επίπεδο των απόλυτων ηθικών αληθειών.

Ως θρησκευτική ομάδα οι Προτεστάντες δεν μπορούν καν να συμφωνήσουν για το νόημα των μυστηρίων τους και για τη θρησκευτική ιστορία. Η θεμελιώδης αρχή του Προτεσταντισμού ήταν ότι: έπρεπε να ξεκοπεί από αυτή τη δική του ιστορία των μυστηρίων.

Πώς λοιπόν θα μπορούσαν οι Προτεστάντες να υπαγορεύουν όρους ή έστω να κάνουν προτάσεις στον εκκοσμικευμένο πολιτισμό που τους περιβάλλει, στο όνομα της αιώνιας και αναλλοίωτης μυστηριακής αλήθειας;

Ίσως οι πρώτοι προτεστάντες Μεταρρυθμιστές δεν είχαν ιδέα για τον θανάσιμο κίνδυνο, τον οποίο άφησαν ανεξέλεγκτο· κίνδυνο για τα ίδια τα υποστυλώματα του πολιτισμού τους. Ακόμη την περίοδο που ζούσαν ο Λούθηρος και ο Καλβίνος οι ραγδαία πολλαπλασιαζόμενες Προτεσταντικές Ομολογίες αισθάνθηκαν την ανάγκη να έχουν μία ιστορικά νομιμοποιημένη Παράδοση. Αυτή η ανάγκη προέκυψε επειδή οι Προτεστάντες άρχισαν να διαπληκτίζονται μεταξύ τους (ακόμη και να σκοτώνουν ο ένας τον άλλο) για τις διαφορετικές ερμηνείες της Γραφής. Επειδή ακριβώς δεν είχαν ενιαία Ιερά Παράδοση, την οποία να επιδοκιμάζουν όλοι, η μόνη πηγή για τις διαιρεμένες Προτεσταντικές Ομολογίες ήταν η ατομική και υποκειμενική προσφυγή στη Γραφή. Το πρόβλημα έγινε ολοφάνερο· η Βιβλική ερμηνεία του ενός συχνά δεν ήταν σύμφωνη με την ερμηνεία των άλλων. Σύντομα οι Προτεστάντες βρέθηκαν παγιδευμένοι σε ατέλειωτες πολεμικές αντιπαραθέσεις, στις οποίες μέχρι και σήμερα παραμένουν έρμαιοι. Σήμερα όμως υπάρχει μία σημαντική διαφορά: Στον ευρύτατα εκκοσμικευμένο πολιτισμό μας κανένας πλέον δεν ακούει.

Ο Πλουραλισμός έχει απονευρώσει τους περισσότερους από τους θρησκευτικούς ανθρώπους. Για την αποκαλούμενη «Τάξη των ειδημόνων», μόνο η πολιτική είναι ιερή και απαραβίαστη. Η θρησκεία συχνά στις μέρες μας εκλαμβάνεται ως μια ενοχλητική υποσημείωση στην πολιτική πραγματικότητα. Ο Πολιτισμός έχει παραβλέψει τον Προτεσταντισμό.

Μόνοι με τη Βίβλο τους και τις υποκειμενικές τους ερμηνείες σ᾿ αυτή, χωρίς σταθερό και αμετάβλητο ιστορικό ηθικό θεμέλιο για τη νομιμοποίηση των ιδεών και των ισχυρισμών τους, οι Προτεστάντες επεξεργάστηκαν οι ίδιοι την καταστροφή τους και επί πλέον υπονόμευσαν ασυναίσθητα την ιδέα του υπερβατικού και μυστηριακού απολύτου.

Οι Προτεσταντικές Ομολογίες έχασαν τη συνάφεια με τον ευρύτερο πολιτισμό. Στην πραγματικότητα έγιναν εξάρτημα αυτού του πολιτισμού

Πηγή: ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΣΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΤΩΝ ΨΕΥΤΙΚΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ»